Een voluut is een gekruld siermotief in de vorm van een
slakkenhuis. Duidelijk is dit te zien bij het
Ionische kapiteel
waar rechts en links een krul uitsteekt, als het ware de uiteinden van een opgerold plat
kussen.
Het middelpunt van de krul heet
oculus.
Van hieruit ontrolt zich de spiraal, waarvan de hoge platte rand
'
spiraalband'
heet en het uitgeholde deel de
voluutgang.
De berekening van de curve van de voluut is buitengewoon ingewikkeld. Ooit is er een Ionisch kapiteel
gevonden, waarbij op de voluut nog een hele reeks puntjes van de passer te vinden waren.
Uit al die cirkelfragmenten werd de juiste lijn geconstrueerd. Het uitgangspunt is de oculus.
De verhouding met de andere maten van het kapiteel wordt door de Romeinse architect
Vitruvius
streng voorgeschreven, maar er zijn heel wat kapitelen te vinden die zijn boek niet gelezen hebben.
De voluut van het
Corinthische kapiteel
heet
helix
en is geen kussenkrul,
maar een zich ontrollend blad van een acanthus of varen.
Twee tegengesteld draaiende voluten aan de einden van een ojief vormen samen een
S-voluut.
Na de klassieke architectuur is de voluut weer in zwang sinds de renaissance.
Tekst: Jean Penders (02-2005), bronnen: zie literatuurlijst. Foto: Jean Penders.
