Het Woord is steeds belangrijk geweest in de
kerk.
De plaats die het daar letterlijk en
figuurlijk innam heeft een hele ontwikkeling doorgemaakt.
Een verhoging is altijd handig, wanneer men zich voor een menigte verstaanbaar wil maken.
De
vroeg-christelijke
kerk had zowel rechts als links een preekstoel
(
ambo)
met aan twee zijden een trap.
Later schoof de preekstoel door het
interieur
van de kerk: als los
meubel,
als onderdeel van het
oksaal,
als bescheiden of fors bouwsel tegen een
pijler
of muur.
Aan het eind van de
middeleeuwen
komt vrij algemeen de nu bekende vorm tot stand.
De
kuip
is het belangrijkste deel: daarin staat de spreker.
De kuip rust op een voet of hangt aan de muur.
Om het geluid wat richting te geven hangt boven de kuip een
klankbord.
Bij diverse geloofsrichtingen wordt het gehoor enigszins beschermd door de aanwezigheid van een
zandloper,
die de spreektijd 'klokt'.
Van veel kerken, vooral de hervormde, vormt de preekstoel
het mooiste interieurstuk. De
17e eeuw
heeft daar
veel eenvoudige, maar fraai gesneden kansels voortgebracht.
Rooms-katholieke kerken kregen in de
barok
niet zelden een preekstoel die als een spektakelstuk
was uitgevoerd en de indruk wekte dat de priester daaraan weinig meer hoefde toe te voegen.
Tekst: Jean Penders, 01-2006. Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
