Jaartalankers zijn per definitie niet alleen: je hebt er altijd vier van nodig.
Alleen vóór het jaar 1000
gold dat niet, maar toen kende men nog geen jaartalankers.
Een jaartalanker is een
muuranker,
het heeft dus een constructieve functie.
Het heeft een speciale vorm, namelijk die van een
cijfer,
je kunt het dus een beetje als een
sieranker
beschouwen. Hoewel, het eerste is steeds heel simpel. Tegelijk is de reeks van
vier jaartalankers een soort ijzeren
'
stichtingssteen',
maar omdat ze
meestal niet gecombineerd zijn met de initialen van de stichter,
geven ze alleen een
datering
aan.
En hier komt het gevaar van de ankers om de hoek kijken. Welk jaartal onthullen ze?
Bij het
bouwhistorisch onderzoek
van een gebouw met een beetje geschiedenis
komen al snel verschillende bouwfasen aan het licht. In veel gevallen is een van de
laatste grote verbouwingen nadrukkelijk gemarkeerd en niet de oudste fase,
die men vaak probeerde te verdoezelen.
Tweede vraag: zitten de ankers
nog in de juiste volgorde en horen ze wel bij dit pand?
Het antwoord is vaker negatief dan je zou willen.
Leuk wordt het wanneer je niet meer alle ankers hebt.
Wat zeggen de resterende cijfers dan nog?
Het eerste kun je wel raden. Het laatste is pas van belang als je
de datering helemaal precies wil krijgen.
Is het tweede of het derde cijfer het belangrijkste?
Je wil natuurlijk eerst de eeuw weten, maat die is vaak al te schatten
en kan niet zelden afgeleid
worden uit de vormgeving van de resterende cijfers.
In veel gevallen heb je dus het liefst het dere cijfer.
In de praktijk heb je geen keuze, en dat maakt het puzzelen wel zo leuk.
Tekst: Jean Penders, 05-2006. Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
