De atlant is de mannelijke vorm van de
kariatide.
Eigenlijk is deze omschrijving voldoende.
Toch is er een belangrijk verschil. Gaat het bij vrouwelijke figuren om sierlijkheid
die in de architectuur ingevoegd wordt, de atlanten staan er bijna altijd als een
symbool voor kracht. Daarom doen atlanten al snel denken aan Atlas of
Samson,
de legendarische krachtpatsers.
Naast de verwijzing naar de figuur van Atlas kent de herkomst van de atlant
nog een heel andere oorsprong, meer verwant aan die van de kariatide.
De oude term 'Persiek' voor de atlant verwijst naar de
Perzen die bij de slag van Termopylea door de
Grieken gevangen genomen werden en als lastdragers gebruikt
en als zodanig ook vernederend afgebeeld werden.
De atlant moet eigenlijk, net als de kariatide, de
schacht
van een
zuil
vormen.
Maar het gebruik van de term is ruimer, ook als
basement
onder een zuil komen deze figuren voor.
Net als vrouwelijke worden ook
mannelijke figuren gebruikt als
herme.
Tekst: Jean Penders, 06-2005. Bronnen: zie literatuurlijst. Foto: Jean Penders
